Brzeg Utopii

Brytyjczykowi Tomowi Stoppardowi udało się napisać o intelektualistach XIX wieku, którzy stali u początków wolnej myśli i rewolucji w Rosji, tak że jest ona czytana i wystawiana w Rosji już od drugiej dekady. Stoppard zawsze interesował się osobistymi wyborami człowieka... w kontekście wydarzeń historycznych. Nic dziwnego, że Europa Wschodnia, a zwłaszcza Rosja, jej cykliczna historia reform i represji oraz losy myślących ludzi próbujących znaleźć wyjście z tego cyklu, stały się jednym z jego ulubionych tematów. Bohaterowie „Brzegów utopii” Aleksander Herzen, Michaił Bakunin, Wissarion Bieliński i inni, od których nazwisk noszą nazwy ulic i rozdziałów w podręcznikach, jawią się jako bystrzy, złożeni i nieoczekiwanie nowocześni ludzie. Zakochują się, kłócą, popełniają błędy – i rozwiązują odwieczny problem: czy mają prawo krytykować swój kraj i przemawiać do niego z zewnątrz, „z drugiego brzegu”, czy tylko ci, którzy są w środku, ci, których życie, wolność i możliwości mają głos w obliczu zagrożenia?