Mumu

Do obecnego wydania włączono wczesne dzieła I. S. Turgieniewa, w których ujawniają się najważniejsze motywy jego twórczości – losy, obowiązek, samotność, poszukiwanie szczęścia i inne. W nich ujawnia się także charakterystyczne dla Turgieniewa podejście do odkrywania wewnętrznego świata postaci, które... później zyskało nazwę „tajnego psychologizmu”. „Poeta musi być psychologiem – mówił Turgieniew – ale tajnym: powinien znać i czuć korzenie zjawisk, ale przedstawia tylko same zjawiska – w ich rozkwicie lub więdnięciu”. Uczucie samotności, rozpaczy odróżnia turgieniewskich „zbędnych ludzi” – bohaterów, którzy nie potrafią znaleźć zastosowania dla swoich sił, wiedzy i talentu. Ale poczucie beznadziejności jest właściwe nie tylko indywidualistom i buntownikom, ale także małemu człowiekowi. Tak, w powieści „Mumu”, napisanej przez Turgieniewa na podstawie rzeczywistych wydarzeń, osobista dramat Gierasim podnosi się do poziomu tragedii ogólnoludzkiej. Nieprzypadkowo I. S. Aksakow uważał obraz Gierasim za „ucieleśnienie narodu rosyjskiego, jego strasznej siły i niepojętej łagodności”.