Za słuszną sprawę

„Za słuszną sprawę” (1943–1952, opub. 1952) — pierwsza część „stalingradzkiej” dwu częściowej powieści Wasilija Groszmana, bardziej znana czytelnikom z drugiej jej powieści, „Życie i los” (1950–1959, opub. 1980), która przyniosła autorowi światową sławę. Wyrastająca z realnych frontowych doświadczeń Groszmana —... wojennego korespondenta gazety „Czerwona Gwiazda”, osobiście uczestniczącego w walkach na przedniej linii obrony Stalingradu — ta książka po wydaniu została poddana zmasowanej krytyce w kręgach partyjnych, która przerodziła się w prawdziwe prześladowanie pisarza i zdeterminowała trudną wydawniczą przyszłość drugiej części dwu częściowej powieści. Dziś ta powieść, odzwierciedlająca ból i straty pierwszych lat wojny, stoi w jednym rzędzie z najlepszymi dziełami krajowej prozy, wypełnionymi „okopową prawdą” o wielkiej bitwie, takimi jak „Dni i noce” i „Żywi i martwi” K. Simonowa, „W okopach Stalingradu” W. Nekrasowa, „Gorący śnieg” J. Bondariewa. Groszman stworzył książkę, utrzymaną w epickiej tradycji Lwa Tołstoja: za życiowymi historiami dziesiątek ludzi — od prostego żołnierza i robotnika po akademika i dowódcę — czuć potężny oddech wielkiej Historii, na zawsze zmieniającej miliony ludzkich losów.